ارزیابی تنوع موجود در توده‌های مختلف گیاه پنیرباد Withania coagulans (Stocks) Dunal با تجزیه و تحلیل آماری چندمتغیره

گیاه پنیرباد (Withania coagulans)، متعلق به خانواده سولاناسه، در زمرة گیاهان داروئی و چند منظوره­ای است که در ایران پراکنش بسیار محدودی داشته و منحصراً در برخی از رویشگاه­های جنوب شرقی استان سیستان و بلوچستان پراکنش دارد. در این پژوهش، 20 توده مختلف گیاه پنیرباد از رویشگاه­های مختلف استان سیستان و بلوچستان جمع­آوری شده و تنوع ژنتیکی آنها براساس صفات مورفولوژیکی و با تجزیه آماری چند متغیره مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان‌دهنده وجود تفاوت معنی‎دار در صفات مورد بررسی بود (05/0>p). در بین صفات مورد بررسی، تعداد شاخه جانبی و طول ریشه به‎ترتیب با 82/60 و 28/13 درصد، بیشترین و کمترین ضریب تنوع را نشان داد. در بین توده های مختلف مورد بررسی توده­های منطقه پیگل و دامین از نظر اکثر صفات مورد بررسی بهتر از سایر توده­ها بودند. نتایج حاصل از تجزیه به‎مؤلفه­های اصلی نیز نشان داد که سه مؤلفه اول با مقادیر ویژه بیشتر از یک، جمعاً 62/82 درصد از کل تغییرات موجود بین توده­ها را توجیه نمودند. تجزیه خوشه­ای انجام شده به‎روش Ward و فاصله اقلیدسی، توده­های مورد بررسی را در 3 گروه طبقه­بندی نمود. با توجه به‎نتایج گروه­بندی، ارتباطی بین تنوع ژنتیکی و فاصله جغرافیائی توده­ها مشاهده نگردید و این امر بیانگر تاثیر سایر عوامل به‎غیر از الگوی پراکنش جغرافیائی در تنوع ژنتیکی است. براساس نتایج این تحقیق، تنوع ژنتیکی قابل توجهی بین توده­های پنیرباد موجود در کشور وجود دارد. استفاده از این اطلاعات در تدوین برنامه­های­ حفاظت و به‌نژادی این گیاه می­تواند مفید واقع شود.